Arty is 28 jaar, non-binair, psycholoog in-spe en #taboebreker voor het thema gender. Dit is Arty's verhaal...
Waarom neem je deel aan het project taboebrekers? Hoe ben je erbij terecht gekomen?
“Ik studeer toegepaste psychologie aan Howest en heb mijn laatstejaarsstage gedaan bij het CGSO - Centrum voor Geboorteregeling en Seksuele Opvoeding. Op die manier ben ik in het project taboebrekers gerold. Ik deed ook al stage bij Lumi - een platform voor iedereen die vragen heeft over gender en seksuele voorkeur - gender is dus echt een beetje “mijn ding”.
Ik wil er met taboebrekers vooral op inzetten om anderen te informeren over alles wat komt kijken bij het thema gender. Wat mij betreft, hoe meer mensen erover weten hoe beter! Ik voel dat er steeds meer interesse is om over het thema te leren en dingen te weten te komen. Ook is er steeds meer vrije genderexpressie. Aangezien ik nu zelf in transitie ben, lijkt dat me het ideale moment om het onderwerp bespreekbaar te maken.”
Je bent non-binair, wat betekent dat precies?
“Non-binair wil zeggen dat ik mijzelf niet zie als man of vrouw. Traditioneel - in het binaire geslacht model - worden man en vrouw elk aan een uiterste geplaatst en staan die lijnrecht tegenover elkaar. Lang gingen we er vanuit dat iedereen daar wel ergens tussen zit. Nu zien we dat er ook identiteiten zijn die zich helemaal niet met man(nelijk) of vrouw(elijk) identificeren. Je hebt a-gender personen (zij ervaren niets van gender), genderfluïde personen (zij zweven tussen man-vrouw), - er zijn dus heel veel gender identiteiten. Vroeger zou ik zeggen “ik zweef daar ergens tussenin”, maar dat is het dus niet helemaal. Ik sta er ergens buiten. Bij gender is het eigenlijk vooral belangrijk dat het om de beleving gaat. Het gaat niet om de geslachtsorganen waarmee je geboren bent, maar wel hoe jij het in je hoofd beleeft.”
Wanneer voelde je dat jouw beleving niet klopt met het binaire “model”?
“Dat is een heel moeilijke vraag omdat je altijd in retrospect kijkt. Er wordt gezegd dat trans masculiene personen tijdens hun 20-jaren uit de kast komen, maar als ik nu terugkijk op mijn kindertijd denk ik “I should have known”... Ik had het toen al kunnen weten. Het eerste betekenisvolle moment dat ik me kan herinneren is van als ik 7 jaar was, maar ik ben eigenlijk nog maar heel recent uit de kast gekomen. Ik denk dat ik kan zeggen dat ik me met zekerheid sinds 3 jaar als non-binair begin te identificeren. En dan echt nog maar sinds 2 jaar dat ik die/hun voornaamwoorden begin te gebruiken bij mijn vrienden en sinds 1 jaar dat ik bij mijn familie echt uit de kast ben gekomen.
Het feit dat gender gerelateerde onderwerpen nog totaal niet geïntegreerd zijn in de maatschappij hier, heeft ervoor gezorgd dat het echt heel lang heeft geduurd voordat ik andere trans-mensen ontmoette en besefte dat er nog anderen zijn die voelen wat ik voel. Dat non-binair zijn ook echt een ding is, niet zomaar een verzinsel dat enkel ik ervaar. Het heeft een naam en er zijn nog mensen die dat voelen.”
Er is steeds meer vrije genderexpressie, maar toch is er nog steeds veel onwetendheid over het onderwerp. Aangezien ik zelf nu in transitie ben, lijkt me dat het ideale moment om het onderwerp bespreekbaar te maken.
- Arty
Je bent zelf in transitie op dit moment, wat betekent dat precies? Welke stappen zijn er daarin?
“Er zijn heel veel stappen en die hangen heel erg af van wat je zelf wil bereiken. Transitie is het label dat we geven aan het proces van sociaal “uit de kast komen” tot proberen in lijn te komen met je genderidentiteit. Dat gaat niet enkel over lichamelijke aspecten zoals operaties of hormoontherapie, maar ook over sociale transitie zoals je naam of gender identiteit marker op je ID kaart laten veranderen. Tot 6 maanden geleden wist ik zelfs niet dat dat voor non-binaire personen ook mogelijk was om in transitie te gaan. Ik dacht dat je dan maar gewoon gelukkig moest zijn met wat je gekregen hebt. Ik dacht dat transitie enkel was voor mensen die binnen het binair model “naar de andere kant” willen gaan - van man naar vrouw of van vrouw naar man. En dat is ook een reactie die ik heel vaak vanuit mijn omgeving krijg.
Nee ik wil geen man zijn, maar ik wil wel mannelijker zijn. En dat is heel moeilijk om uit te leggen. Het was echt mijn genderpsycholoog die zei “je weet toch dat het ok is om bijvoorbeeld je borsten weg te halen? Je mag dat willen”."
Voor non-binaire mensen bestaat er dan niet zoiets als een “ideaal lichaam”?
“Ik heb vaak het gevoel dat het ideale lichaam voor non-binaire personen een heel androgyn lichaam is. Maar ik denk wel dat dat iets is dat de media ons een beetje heeft aangeleerd hebben en dat dat niet per se zo moet zijn. Dat is net het probleem met transitie en non-binair zijn. Als ik met de endocrinoloog - de “hormonendokter” - spreek dan moet ik ook altijd uitleggen dat ik geen trans-man ben, maar dat er wel mannelijke elementen zijn die ik wil.”
Het klinkt een klein beetje als een menukaart. Kun je echt kiezen welke mannelijke kenmerken je wel wil kiezen en welke niet?
“Nee, jammergenoeg niet nee (lacht). Sinds ik bijvoorbeeld testosteron neem is mijn libido echt gigantisch omhoog gegaan en ben ik minder emotioneel, daar kan je bijvoorbeeld niets aan doen. Ik krijg ook haar op plaatsen waar ik vroeger geen haar had, bijvoorbeeld aan de binnenkant van mijn dijen. Er is ook iets wat ze “bottom growth” noemen. Bij baby’s in de buik groeien de mannelijke en vrouwelijke geslachtsdelen tot op een bepaald moment uit dezelfde basis. Als je als vrouw testosteron bijneemt, dan groeit je clitoris vaak wat meer, dit noemen ze "bottom growth". Ik wist op voorhand wel dat er van alles zou veranderen daar beneden, maar je kiest ook niet welke veranderingen. Dat hoort er wat bij en is niet per se wat ik wou. Het is jammergenoeg geen menu waaruit je kunt kiezen, maar voor mij zouden een lagere stem en wat meer haargroei ideaal zijn op dit moment.”
Transitie is het label dat we geven aan het hele proces van “uit de kast komen” tot proberen in lijn te komen met je genderidentiteit. Ik dacht lang dat transitie enkel was voor mensen die binnen het binair model “naar de andere kant” willen gaan - van man naar vrouw of van vrouw naar man. En dat is ook een reactie die ik heel vaak vanuit mijn omgeving krijg. Maar nee ik wil geen man zijn, maar ik wil wel mannelijker zijn. En dat is heel moeilijk om uit te leggen.
- Arty
Gaat die transitie stapsgewijs? Welke stappen zijn er? Is dat dan met dosissen?
“Ik neem een half ampulletje sustanon om de drie weken. We zijn zo begonnen omdat de endocrinoloog aanraadde om langzaam op te bouwen als non-binair persoon. En volgende maand - na 3 maanden - gaan ze mijn testosteronwaarden checken en gaan we bekijken of we de dosis aanpassen of niet. Dus je kan daarin versnellen en vertragen. Wat ik doe heet microdosing, terwijl trans-mannen vaak sneller voor de volledige dosissen zullen gaan, maar dat hoeft ook niet per se.”
Zijn er mensen in je netwerk die in eenzelfde situatie zitten? Die bijvoorbeeld al verder in het proces zitten?
Ik heb heel veel geluk dat ik nu een netwerk heb van transvrienden in België. Vrienden die al verder in het proces zitten of op een andere manier door het transitieproces gaan. Ik heb dus wel voorbeelden van vrienden die door het hele proces zijn gegaan en alle mogelijke operaties zijn doorgaan waarbij ik weet dat als ik dat ook ooit zo wil, dat dit of dat kan. Maar dat zijn dan meestal transmannen.
Ik wil graag een lagere stem en ook wat meer haargroei. Zo begin ik nu sinds de hormoontherapie lichtjes een snor te krijgen en het - voelt - goed! Ik heb ook heel erg vrouwelijke vormen, een echt zandloperfiguur. Ik zou het fijn vinden als dat een beetje afgezwakt zou zijn, zodat mensen me niet meteen als vrouw bestempelen en zodat ik, als ik in de spiegel kijk, ook niet meteen het gevoel heb dat er een vrouw naar mij terug kijkt.
- Arty
Zijn er zelf ook operaties voor jou gepland?
Ja, over 9 dagen laat ik mijn borsten verwijderen, su-per spannend...
Hoe lang staat de operatie bij jou al gepland? Er staat geen tijdsperiode op dat je het zeker bent natuurlijk?
“Mijn ex is ook trans en hij kwam in het proces waarin hij startte met hormoontherapie. Ik was niet gewoon blij voor hem, ik voelde me gewoonweg jaloers. Dan heb ik beslist om met iemand te gaan praten. Door mijn opleiding in de toegepaste psychologie wist ik dat genderdysforie vroeger als stoornis werd bestempeld en bij stoornissen moet het 6 maanden je dagdagelijkse leven geïmpact hebben voordat het als “stoornis” bestempeld wordt. Dus ik had in mijn hoofd: 6 maanden, als ik het dan nog wil is het meer dan een fantasie. Heel stom, zo werkte het dus in mijn hoofd. Ik heb het er ook veel over gehad met mijn genderpsycholoog en op een bepaald moment voelde ik ok, dit is echt iets dat ik wil. Daarna heb ik een afspraak gemaakt met een plastische chirurg die ik doorverwezen kreeg via een vriend die ook non-binair is en hun tepels heeft laten verwijderen.
Ik heb mijn operatie zo kunnen plannen dat die net na die 6 maanden viel. Het voelde alsof ik dan “wetenschappelijk bewijs” had. Ik zoek echt bewijzen voor mezelf, dat ik het niet aan het verzinnen ben. Elke week heb ik wel eens een twijfel, maar de meeste tijd ben ik wel echt mega excited. En ik word heel goed ondersteund door de psycholoog en de dokter..”
Hoe reageerde jouw dichte omgeving daarop?
“Mijn mama vond het heel moeilijk om te begrijpen dat ik dus niet een man wil zijn, maar dat ik ook geen vrouw ben. En ik krijg ook vaak de reactie “we hadden het niet zien aankomen”, terwijl ik het wel had zien aankomen. Natuurlijk kan je niet elke stap van je denkproces delen, maar voor mij was het dus al langer duidelijk dat dit eraan zat te komen.
Door de pandemie is dat nog duidelijker geworden, vooral omdat ik dan heel lang op het internet heb geleefd. Via een spel dat ik vaak speel - animal crossing - maakte ik dan een avatar en die was altijd mannelijker of meer androgyn. Het voelde zo goed dat iedereen mij online als Arty begon aan te spreken. Arty voelde echt als wie ik ben.
Door de pandemie bleven we heel veel binnen en kreeg ik veel minder tegenreactie van buitenaf, waardoor ik veel minder het gevoel had dat ik me feminin moest gedragen en kleden. Ik ben zwaarder en ik heb heel lang het gevoel gehad dat dat als meisje enkel geaccepteerd wordt als je je heel vrouwelijk kleedt en veel make up draagt. Heel lang heb ik dat ook gedaan. Tijdens de pandemie hoefde dat niet en toen heb ik echt beseft dat dat ook niet is wie ik ben, dat dat gewoon een rolletje is om zoveel mogelijk aanvaard te worden.
Ik had een jaar geleden ook al gezegd dat ik die/hun voornaamwoorden verkies. Ik heb daar nooit echt op aangedrongen, omdat ik toen ook samen was met iemand die dat wel deed, maar nu wordt het wel tijd dat ook mijn familie dit doet. Voor mij zat het dus wel aan te komen, voor mijn familie veel minder.”
Het gebruik van gender neutrale voornaamwoorden is voor mij echt belangrijk. Het gaat om de erkenning krijgen dat het niet gewoon om een fantasietje gaat, maar dat het echt “echt” is, dat ik non-binair zijn niet verzonnen heb. Het wordt plots heel concreet en het gaat ook om respect.
- Arty
Hoe belangrijk zijn die gender neutrale voornaamwoorden? Wat betekent dat voor jou?
“Dat zorgt er echt voor dat ik me gezien en erkend voel als persoon. Als iemand mij “mevrouw” noemt dat komt dat echt niet overeen met hoe ik mij voel als persoon. Dat voelt niet alsof mensen het tegen mij hebben. De eerste persoon die de juiste voornaamwoorden gebruikte, was mijn ex-vriend en dat voelde als de eerste keer dat iemand me echt zag. Vooral ook de erkenning krijgen dat het niet gewoon om een fantasietje gaat, maar dat het echt “echt” is, het is niet iets dat ik verzonnen heb. Het wordt plots heel concreet en het gaat ook om respect. Ik word niet boos als mensen het niet doen en er is ook geen gender neutrale manier om iemand aan te spreken. Maar als iemand de moeite doet toont dat ook echt respect.”
Maar, het is wel echt oefenen…
Ja, echt, het is echt moeilijk! Zo vaak mogelijk gebruiken en oefenen.
Als je in een nieuwe groep komt bijvoorbeeld, is dat iets wat je meteen wilt delen. Of leer je eerst de mensen kennen en vraag je dan pas na een tijdje om je aan te spreken met gender neutrale voornaamwoorden?
Liefst doe ik dat meteen, maar het is te zien in welke groep ik kom. Ik probeer daar niet te veel aandacht naartoe te trekken, maar ik wil me wel comfortabel voelen. Op sociale media zet ik ook altijd mijn voornaamwoorden erbij, dan is dat meteen duidelijk. En ik ga me vaak voorstellen als “ik ben Arty, ik ben non-binair, dus ik vind het fijn om aangesproken te worden met die/hun”.
De covid periode heeft dus wel impact gehad op het moment waarop je uit de kast bent gekomen? Moet ik me je 2019 voorstellen als iemand heel erg vrouwelijk?
Toen was ik - hoe zeg je dat - ik “performde” nog heel erg vrouwelijkheid. Via kleedjes, kledij die vrouwelijke kenmerken laat uitkomen, lang roze haar. Sinds de pandemie is mijn kledingstijl niet heel veel veranderd, maar ik voel me wel veel comfortabeler om ook meer masculine kledij te dragen. Vaak had ik vroeger het gevoel dat als ik me meer masculien kleedde dat ik toch ergens moest “compenseren”, toch iets moest doen in m’n uiterlijk om te tonen dat ik vrouw was.
Ik wil bijvoorbeeld ook niet stoppen met make up gebruiken of juwelen dragen, dat heeft niets te maken met man-vrouw. Dit vind ik gewoon leuk, dit zegt niets over mijn gender en ik ben niet minder non-binair omdat ik make up draag.
- Arty
We hebben het nu al gehad over hoe je familie ermee omging, maar hoe heb jij het eigenlijk allemaal zelf ervaren? Voelde het als een bevrijding?
Het is gemakkelijk om het positief voor te stellen omdat ik wil dat mensen ook weten dat het goed kan gaan. Het was zeker niet de best case scenario, maar zeker ook niet de worst case scenario. Ik heb gezien hoe het bij anderen minder goed kan gaan. Als je omgeving slecht reageert heeft dat natuurlijk ook heel veel impact op hoe je het zelf ervaart. Ik woon alleen met mijn mama, en er is wel veel conflict geweest, maar ik wil dat ook niet te negatief schetsen omdat dat vooral door onwetendheid komt.
Is de “ontdekkingstocht” voor jou dan best wel positief geweest?
“Voor mij persoonlijk is het nog altijd heel moeilijk. Bijvoorbeeld mijn borst operatie. Over 9 dagen gaan ze er permanent af en ik heb nog altijd momenten dat ik denk - hmmm misschien doe ik wel gewoon alsof, ben ik zeker dat ik dit wil? Ik heb dan een eigen proces waarin ik me weer volledig ga opkleden, matching lingerie aan doe, een kleedje aan doe en make up in een meer feminiene manier. Om dan tot het besef te komen - i’m faking it. Ik ben wel echt non-binair en dat proces doe ik echt wekelijks. Er zit in mij dus wel een soort “internalised transphobia”. Ik denk dat elke transpersoon dat heeft, we zien dat ook in wetenschappelijke studies, iedereen struggled daarmee. Misschien ben ik over 10 jaar wel heel gelukkig met wie ik ben, maar op dit moment kan ik dat niet zeggen. Als ik eerlijk ben zou ik op dit moment veel liever als cis vrouw geboren zijn en gewoon dit hele proces niet hoeven mee te maken. Het proces zelf meemaken is zo vermoeiend, ik ben continu moe, er is altijd een soort angst.. Hoe gaan mensen reageren? Ga ik wel gelukkig zijn? Gaat het ooit genoeg zijn? Ga ik ooit gelukkig zijn in dit lichaam? Gaat dit ook mijn lichaam worden? Ik zie in mijn hoofd niet wat mijn ideale lichaam is, ik zie niet in mijn hoofd hoe ik er liefst van al wil uitzien, dat is heel moeilijk.
Ik kan niet voor elke transpersoon spreken, maar dat is wel iets wat ik vaak hoor bij trans personen. Het voelt alsof dit een vrouwenlichaam is dat doet alsof het een mannenlichaam is. Als het idee van man en vrouw niet zo doorgedrukt zou worden naar de jeugd, dan zou ik mij veel vrijer kunnen voelen. Het is ook echt de maatschappij die ervoor zorgt dat wie een piemel heeft man moet zijn en wie borsten heeft een vrouw. Om nu die conditionering van 28 jaar te ontdoen, dat gaat niet zomaar in 6 maanden.”
Voelt het soms aan - doordat je de keuze maakt om je in te zetten om zo’n thema bespreekbaar te maken - alsof mensen je enkel herleiden tot “iemand die non-binair is” en andere - ook interessante aspecten van je - links laten liggen?
“Momenteel ben ik er zelf ook zo mee bezig, dat het me niet zo hard stoort dat het heel vaak over gender gerelateerde onderwerpen gaat. Bij mijn gezin heb ik soms wel het gevoel dat, nu ik in transitie ben, ze mij heel erg definiëren als “dit is wie Arty is”, een non-binaire persoon en that’s it. Terwijl, ondertussen heb ik ook mijn diploma gehaald en ben ik ook een toegepaste psycholoog. Ik wil graag met een collega een eigen praktijk beginnen. Er leven dus wel degelijk nog andere dingen in mij. Bij transvrienden heb ik dat veel minder. We hebben het natuurlijk wel over onze transitie, maar we praten even goed over allerlei andere dingen. Er zijn dan ook veel meer aspecten aan Arty dan enkel het feit dat ik non-binair ben, maar op dit moment ben ik zelf zoveel met het thema bezig en wil ik zoveel mogelijk andere mensen erover informeren en helpen met vragen.”
"Dit is mijn persoonlijke verhaal, over mijn reis van persoon die denkt dat die vrouwelijk moet presenteren om aanvaard te worden, tot Arty, die gewoon vibed met hun gender en speelt met genderexpressie. Transitioneren is niet het "end-all doel" van trans zijn: je bent valid zoals je bent, ook als je kiest om niet in transitie te gaan, als je ervoor kiest om niet uit de kast te komen, ... Heb je vragen? Je kunt mij vinden op instagram, als @kinugoshidofu!"
