De toekomst nadert en daar hoef je niet per se iets voor te doen. De tijd gaat door, je leeft van dag tot dag, tot de volgende week of tot het einde van de maand. Als op een trein zonder bestemming en zonder haltes dender je door.
De tien documentairefilms van Docfest 2024 zijn stuk voor stuk op hun eigen manier een uitnodiging om even stil te staan, om na te denken over de plek waar je heen gaat en de route die je ondertussen aflegt. Wat maakt jou gelukkig? Welke avonturen staan op jouw bucketlist? En wat wil jij meegeven aan de volgende generaties? De derde editie van Docfest gaat door van 19 tot en met 24 november en staat volledig in het teken van verhalen die hoop geven, die inspireren en doen dromen. In tien films vraagt Docfest het publiek om samen naar de toekomst te kijken.
Het festival opent met een bijzonder hartverwarmende documentaire van Belgische bodem, “Les Dames Blanches”. In de film volgen we Simeon, een jonge stagiair die zijn eerste stappen zet richting een professionele carrière in de ouderenzorg in België. De film werd geregisseerd door Camille Ghekiere, en is opgenomen in een woonzorgcentrum in Gent, op iets meer dan 50 km afstand van Cinema Lumière in Brugge waar de film op 19 november Docfest opent. Niet erg ver, waardoor we zowel regisseur als protagonist op de opening kunnen verwachten.
Wanneer mensen over woonzorgcentra praten, spreken ze soms met grote bezorgdheid. Alsof je ernaartoe gaat om je laatste dagen te tellen, alsof het een plek is waar de toekomst stopt. Leg je die harde woorden naast “Les Dames Blanches” dan zie je even hoe die gedachten eigenlijk diepgrauw en nihilistisch zijn. De documentaire focust namelijk op de schoonheid van zorg en ouder worden, en toont zo op een heel tedere manier dat we ook in woonzorgcentra kunnen dromen van een nieuw begin.
In de eerste minuten van de film vertelt Simeon: “Gisteren droomde ik dat mijn oma tegen me sprak. “Simeon,” zei ze, “Ze zeggen vaak dat je sterk moet zijn om anderen te dragen, maar je moet zacht zijn, zodat de angsten en gevoelens van anderen zacht op jou kunnen landen. Oude mensen weten goed hoe je anderen draagt, want alles wat je in een leven kan voelen, heeft ons zacht en poreus gemaakt. Zelfs onze huid.””
Hoe Simeon gelooft in de sterke poreusheid van zijn eigen vel, duidt hij even persoonlijk:
Hé Simeon, in het fragment hierboven spreek je met je overleden grootmoeder, herkende je haar in de vrouwen in het woonzorgcentrum?
Simeon: “Eigenlijk is mijn oma in de film een synthese van verschillende personen die ik kende in de Dominicaanse Republiek, het land waar ik opgroeide. Amada, Juanca, Marieta, Elena. Regisseur Camille en ik besloten om al mijn verhalen en anekdotes in één persoon te gieten, mijn grootmoeder.”
Herinneringen aan de Dominicaanse Republiek zweven door de film. Verschilt de zorg voor ouderen er veel met hier in België?
“België blinkt uit in structuren en organisaties die rond ouderenzorg zijn uitgebouwd, en ook de machines en het materiaal die hier beschikbaar zijn, zijn al enkele jaren vooruit op de tijd.
In de Dominicaanse Republiek zijn er niet veel plekken waar ouderen naartoe kunnen, maar net omdat de instituties tekortschieten, is er meer bereidwilligheid in de samenleving om die taken op zich te nemen. Ouderen wonen er niet in een woonzorgcentrum, maar bij hun familie, of nog in hun eigen huis terwijl kinderen of buren zorg en ondersteuning bieden. In de Dominicaanse is elke oude man een opa, elke oude vrouw een oma, daarom worden alle ouderen in het algemeen heel warm behandeld; alsof ze je eigen familie zijn. Zo blijven ouderen deel uitmaken van de maatschappij.”
Zorgde dit voor specifieke uitdagingen tijdens je stage?
“Zorgen volgens de strikte regels van hier vind ik soms moeilijk. Op mijn allereerste stage was er bijvoorbeeld eens een vrouw die verdrietig was. Ik dacht: “We moeten een stapje zetten, laten we iets gaan drinken.” Ik nam haar mee naar de cafetaria van het woonzorgcentrum en trakteerde haar op een biertje, als een hart onder de riem. Hierna werd ik op gesprek gebracht bij de directie en kreeg ik een serieuze berisping. Ik was best verontwaardigd. Ze zeiden: “Je mag niet zo nabij de bewoners komen.” Maar de boodschap leek: “Doe je taak en laat de mensen verder maar met rust.”
Maar zo blijft de rol van zorgverlener een job, een reeks taken die zo efficiënt mogelijk moet worden uitgevoerd. Toch hoop ik dat als ik iemand verzorg en ik zie een kans om echt contact te leggen, om elkaar wat te leren kennen, om grapjes te maken en even te gaan neerzitten, dat dat nog steeds kan, want dat vind ik zelf zo belangrijk en waardevol.”
Hoe droom jij over de ouderenzorg van de toekomst?
“De meeste mensen zien ouderenzorg nu op een negatieve manier: veel klachten, moeilijke situaties, weinig tijd. We kunnen proberen het perspectief te veranderen naar goeie aspecten: communicatie, de liefde die we aan een bewoner kunnen geven, en de liefde die je kan krijgen, de mooie momenten die je kan delen. Daar focus ik mij ook op.
De belangrijkste motivatie is om dichtbij de mensen te zijn. Zoals je je goed voelt bij je eigen oma en haar vrienden, zoals die band deugd kan doen, zo kan werken in de ouderenzorg net zoveel voor jezelf en anderen betekenen.”
Benieuwd naar het integere portret dat ‘Les Dames Blanches’ van Simeon schetst? Bekijk de film dan tijdens Docfest en blijf zo luidop dromen van een toekomst vol warme, speelse en menselijke zorg.
Tekst: Klara Camerlink. Foto's: Wallis Annika.
Uit BLVRD Magazine editie #42.
