Kun je jezelf kort voorstellen en uitleggen waarom je deelneemt aan het project #taboebrekers?
“Ik ben Faye, 25 jaar, ik heb sociologie gestudeerd en daarna bestuurskunde. Dat laatste ben ik gaan studeren om meer tools te hebben om te kunnen doen wat ik heel leuk vind aan sociologie. Dat is werken rond thema’s als feminisme, en dan vooral intersectioneel feminisme, de holebi community, racisme, ... Die topics interesseren mij echt heel erg en dan vooral hoe dat leeft bij de doorsnee mensen. Ik merkte tijdens mijn studies dat die thema’s vooral heel erg leven in een links milieu. Terwijl dat ik wil duidelijk maken dat issues als racisme, feminisme of homofobie niets te maken hebben met een politieke kleur.
Taboebrekers sprak mij daarom ook zo aan, omdat het geen politiek project is. Met taboebrekers willen we geen haat verspreiden of negatieve boodschappen brengen.
Het is niet expliciet activistisch en heeft daardoor naar mijn gevoel meer ruimte om aandacht te vestigen op subtiele zaken. Het gaat bijvoorbeeld over het feit dat – als je kijkt naar de verdeling van de etniciteit van ouders van jongeren in ASO, BSO en TSO - er een significante vertekening is die aantoont dat onze maatschappij racistisch is. Het ding is, dat is niet echt iemand zijn schuld. Er is niemand die gezegd heeft “ik ga ervoor zorgen dat alle jongeren met Marokkaanse achtergrond BSO zullen doen”. Er is niemand met een masterplan, maar daar gaat het net om. Het zijn die kleine zaken die zorgen voor problematiek in the big picture. … Dat is de heel uitgebreide uitleg over waarom ik nog bestuurskunde ben gaan bijstuderen, om een impact te kunnen hebben op een hoger niveau (lacht).”
Hoe komt het dan dat je je aansloot bij de groep die rond grensoverschrijdend gedrag werkt?
“Ik vind dat ik niet veel te zeggen heb over racisme – ik ben blank. Bij statements over de holebi community net hetzelfde - ik ben hetero. Ik vind dat ik mij daar niet in mag mengen. Met grensoverschrijdend gedrag heb ik wel het gevoel dat ik daar iets in te zeggen heb, dat ik daar al mee te maken heb gehad.
Op welke manier heb je dan actie ondernomen?
Tijdens mijn studententijd ben ik als studentenvertegenwoordiger ook een extra project gestart over seksueel grensoverschrijdend gedrag in het studentenleven. Mijn vriendinnen en ik hadden alle vier al ervaringen, waarvan één iemand heel erg én dat was in de universitaire sfeer, wat wel een verzwarende factor was. Zij heeft na dat persoonlijk voorval heel erg naar hulp gezocht, en die hulp eigenlijk niet gevonden. Dat bestond ook nog niet aan de UGent en daardoor is zij beginnen ijveren voor een aanspreekpunt voor studenten. Ze heeft zichzelf dan daarvoor opgegeven. Binnen de geëngageerde studenten, de studentenvertegenwoordigers en praesidia leefde dat wel heel hard, waardoor de bekendmaking dan wel snel is gegaan. Er is meteen heel veel reactie op ons actieplan gekomen en ondertussen is er vanuit UGent een trustpunt. Daar is naar mijn mening nog veel ruimte voor verbetering…. Het grootste probleem vind ik bijvoorbeeld dat het niet genoeg bekend gemaakt wordt. Maar, als je de weg ernaartoe vindt, dan kun je wel geholpen worden door een team van psychologen.
We hebben daarnaast ook workshops georganiseerd voor praesidiumleden van studentenclubs, waarbij ze de “active bystander training” volgden. Het concept is heel interessant: de training wordt namelijk zo gegeven vanuit het perspectief dat jij getuige bent van een situatie waarin grensoverschrijdend gedrag voorkomt. Daardoor neemt het de druk weg van slachtoffers en daders. Er wordt heel duidelijk uitgelegd hoe je grensoverschrijdend gedrag herkent, maar omdat ze dat doen vanuit het getuige-perspectief is dat naar slachtoffers toe minder confronterend en is het naar daders toe minder beschuldigend, maar wel goed om te reflecteren over “wanneer ben ik een pleger”.
In die training krijgen mensen tools om tussen te komen en leren ze hoe je toch kan ingrijpen.
Het plan was om daarna een “ask for angela” campagne op te richten, een concept dat oorspronkelijk uit Engeland komt. Het idee bij de campagne is dat er in cafés stickers in de toiletten hangen met “if you are being harassed, go to the bar and ask for angela, they will help you”. Wij wilden ook graag zo’n actie opstarten voor cafés in Gent, maar toen was er - rarara - corona, en gingen alle cafés dicht.
Gelukkig is stad Gent ook heel actief bezig met grensoverschrijdend gedrag. En nu zijn onze campagnes dus eigenlijk versmolten met de campagnes van stad Gent. Het was natuurlijk jammer dat ons project in Gent zo moest eindigen door corona, waardoor ik taboebrekers echt als een kans zag om me terug in te zetten rond dat thema.”
Je hebt zelf dus ook al grensoverschrijdend gedrag ervaren?
“Ja, vooral tijdens mijn studentenleven in Gent dus. Tijdens het uitgaan, maar ook tijdens het daten. Ik ben zo bijvoorbeeld een keer met iemand op date geweest, waarbij ik op voorhand al had aangegeven dat het voor mij enkel ging om kennismaken. We hebben toen afgesproken op café en toen ik hem zag was het meteen duidelijk dat hij helemaal niet leek op de persoon op zijn foto’s, zo was hij zeker 50 kg zwaarder. Dat is een hele rare avond geworden omdat ik mij op het moment zelf niet van veel kwaad bewust was, maar hij mij wel heel de avond zo heeft “bewerkt” dat ik mijn trein naar huis heb gemist. De volgende stap was dat hij me probeerde te overtuigen om bij hem te blijven slapen. Die date was in Brussel en ik kende daar niet echt iemand, dus ik had het gevoel dat ik geen andere keus had. Toen we vertrokken dacht ik dan dat ik op de zetel zou slapen, maar bleek dat die helemaal geen zetel had had, enkel een eenpersoonsbed. Ik vond dat achteraf zo raar en beangstigend, ook wel dat dat zo ver is gekomen.
Ik weet wel dat mij geen schuld treft, maar ik vind het heel raar om daar op terug te kijken en te zien dat hij mij de hele avond precies heeft zitten “kneden” zodat ik hem zou vertrouwen om dat te doen. De meeste spijt heb ik van het gevoel dat ik toen had van “ik heb geen andere keuze”. Ik had geen centen – studentenbudget – voor een hotel of een taxi, maar ik had vrienden kunnen bellen die iemand kenden in Brussel waar ik veilig bij kon slapen. Ik had zelfs terug kunnen gaan naar dat café. Ik was mij op dat moment niet bewust van hoeveel opties er toch waren en dat ik mij niet moest schamen om mensen om hulp te vragen.”
Is dat iets dat je enkel in Gent hebt ervaren in het uitgaansleven? Of in Brugge ook?
“Goh, in Brugge ben ik nooit veel uit geweest, dus daar kan ik eigenlijk niet veel over zeggen. In Leuven ben ik wel nog uit geweest en daar was het nog veel erger dan in Gent. Daar ben ik in één café echt drie keer aangeraakt door iemand zonder toestemming.”
Je spreekt over ongepaste aanrakingen, maar grensoverschrijdend gedrag is een heel brede term. Vanaf wanneer is gedrag grensoverschrijdend?
“Het ding is eigenlijk, iedereen mag voor zichzelf uitmaken wat grensoverschrijdend is. Dat kan heel moeilijk zijn om aan anderen uit te leggen of duidelijk te maken, want iemand anders kan dat helemaal niet zo ervaren. Bij ons in de groep hebben we er bewust voor gekozen om heel breed te gaan: van schunnige opmerkingen, naar aanrakingen die matig invasief zijn, tot aanranding en verkrachting. Bij iemand die met één van de laatste twee te maken krijgt zal de impact meteen heel erg duidelijk zijn. Maar iemand die weken of maandenlang elke dag bepaalde opmerkingen moet incasseren, zal daar zeker ook de impact van voelen.
Wat is jullie plan met taboebrekers?
“Enerzijds willen we getuigenissen delen, maar anderzijds is het ook de bedoeling om mensen tools aan te reiken om met het gedrag om te gaan: plegers, slachtoffers, werkgevers, studenten, …”
Je eigen grenzen leren kennen, ontdekken en respecteren is zo belangrijk. Soms vind ik dat wel moeilijk om als advies aan slachtoffers mee te geven, want dat kan heel beschuldigend overkomen. Eigenlijk is de tip: volg je buikgevoel. En maak dat ook duidelijk.
- Fay
Het uitgaansleven en de werkvloer, dat zijn natuurlijk heel erg verschillende contexten? Zijn er dan verschillende manieren van aanpak?
“De cursus “active bystanding training” bestaat voor verschillende contexten. Bijvoorbeeld, alle seksuele opmerkingen op de werkvloer zijn eigenlijk uit den boze. Grensoverschrijdend gedrag is op de werkvloer dus vrij snel te herkennen. Vaak is het ongewenst en als het niet ongewenst is dan is het meestal wel ongepast. In het uitgaansleven is dat veel moeilijker: je leert nieuwe mensen kennen, er wordt veel geflirt. Daar is er veel meer nuance en is het veel moeilijker om aan te duiden wat grensoverschrijdend is. We proberen met de training aan beide situaties tegemoet te komen. Daarnaast zetten we ook in op het herkennen van seksueel grensoverschrijdend gedrag, wat onder de paraplu grensoverschrijdend gedrag valt. Net zoals pesterijen, discriminatie, racisme, … We geven ook tips voor als iemand bijvoorbeeld met zijn verhaal of ervaring bij jou komt. Wat zijn dan de do’s-en-don’ts als iemand je daarmee vertrouwt?
Ook bij daten bijvoorbeeld denken veel slachtoffers dat ze zelf misschien het idee hebben gegeven dat ze wel wilden wat hun date vroeg. Bijvoorbeeld, “het was al de vierde date” of “ik vond hem wel leuk” - maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat je zomaar overal in meegaat en dan achteraf spijt moet hebben. Het is ook de verantwoordelijkheid van je date om je op je gemak te stellen en te luisteren naar wat jij wel of niet wil. Je eigen grenzen leren kennen, ontdekken en respecteren is zo belangrijk. Soms vind ik dat wel moeilijk om als advies aan slachtoffers mee te geven, want dat kan heel beschuldigend overkomen. Eigenlijk is de tip: volg je buikgevoel. En maak dat ook duidelijk.”
Is er een bepaalde doelgroep waarop jullie focussen met taboebrekers?
“We proberen ons zoveel mogelijk open te stellen voor iedereen. De veronderstelling is dat dat enkel bij vrouwen voorkomt, maar ook mannen krijgen te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag, ook al zijn ze in de minderheid. Subtiele vormen van grensoverschrijdend gedrag komen veel vaker bij vrouwen voor, terwijl voor aanranding en verkrachting die cijfers veel dichter bij elkaar liggen. Catcalling bijvoorbeeld, daar krijgen mannen veel minder mee te maken dan vrouwen. Wat er ook voor zorgt dat er bij mannen nog véél meer taboe is rond het thema dan bij vrouwen. Daar wil ik ook echt bewustwording rond creëren.
Bijvoorbeeld één van mijn vrienden is echt knap. Hij weet ook dat hij heel veel meisjes kan krijgen in de Overpoort en was dan ook echt wel een player. Maar, op den duur kreeg hij ook heel veel aandacht van meisjes waar hij geen interesse in had, die dan toch heel erg hun best deden om hem te versieren en daarbij ook gewoon veel te ver gingen. Door hem bijvoorbeeld te kussen of zijn kruis vast te pakken zonder dat hij dat wou. Dat kan natuurlijk ook niet.”
Heb je het gevoel dat, doordat je veel met dat thema bezig bent en er veel over spreekt, dat er mensen zijn die zoiets hebben van ‘hmm tiens, zo had ik er nog niet over gedacht, als ik nu terug aan die situatie denk, zie ik in dat dat voor mij echt over de grens was en weet ik nu waarom ik mij daar zo ongemakkelijk over voelde.”
“Ik denk dat wel, zeker bij vrouwen. Ik herinner mij nog dat toen ik op mijn 15e voor het eerst naar een fuif ging, mijn papa had gezegd, “doe nooit een rok aan voor een fuif, dan kunnen de jongens in 1 2 3 aan je kont zitten”. Eerst en vooral, dat is victim blaming, het is niet mijn schuld dat ik een rok aan heb en dat zij aan mijn kont zitten. Ten tweede, die kunnen in een jeansbroek ook aan mijn kont zitten, dan is dat niet rechtstreeks op mijn vel, maar dat kan even invasief zijn. En ook het “ja maar, jongens doen dat nu eenmaal”, dat moet er ook echt uit.”
Jouw motivatie is echt bewustwording bij een breed publiek, klopt dat een beetje als samenvatting?
“Ja, ik vind het echt belangrijk dat iedereen zijn eigen grenzen leert kennen en dat er - op welk niveau ook - er altijd hulp is. Binnen onze groep van taboebrekers hebben de anderen al veel “ergere” dingen meegemaakt, waardoor ik me bijna een beetje een overdrijver voelde, wat op zich zo verkeerd is. Als je iets hebt meegemaakt dat voor jou een bepaalde grens overgaat, dan moet je dat altijd aangeven.”
