Mats is 26 jaar, student sociaal werk, transman en #taboebreker voor het thema gender. Dit is Mats zijn verhaal...
Kun je jezelf kort voorstellen en uitleggen waarom je deelneemt aan het project #taboebrekers?
“Ik ben Mats, 26 jaar en ik ben student sociaal werk. Ik zag de oproep voor het project #taboebrekers via instagram en het leek me interessant om als transman deel te nemen om me in te zetten voor het thema gender.
Ik zit al heel ver in mijn transitie en voor mij is er dan ook echt geen taboe meer, maar toen ik begon met mijn transitie was het wél echt moeilijk om over te praten. Ik wist er niets over, er was niet veel info over te vinden en er waren niet veel mensen die er open over durfden praten. Ik wil dat dat voor mensen die nu aan het begin staan van het proces, dat het anders is, daarom dat ik daar nu heel erg open over wil zijn en deelneem aan het project.”
Wanneer is jouw proces begonnen?
“Ik ben met mijn transitie gestart zo’n 4 - 5 jaar geleden, dat hangt er natuurlijk een beetje vanaf wanneer je begint te rekenen, vanaf de start van mijn therapie of vanaf het nemen van hormonen. In elk geval heb ik rond mijn 21 jaar de stap gezet om contact op te nemen met het genderteam in het UZ Gent. Daarvoor was alles al veel langer aan de gang in mijn hoofd natuurlijk, maar de eerste echte stap heb ik dus toen gezet.
Al van toen ik klein was, voelde ik wel dat er iets niet klopte, maar het is pas in de puberteit dat ik echt voelde dat er een probleem was. Als kind merk je dat in kleine dingen, maar in de puberteit komen er lichamelijke veranderingen bij kijken, zoals het krijgen van borsten en maandstonden, en dan begon het voor mij echt raar aan te voelen. Op dat moment heb ik dat gevoel heel lang genegeerd, gewoon omdat ik niet wist dat er zoiets als transitie bestond.
Rond mijn 16 jaar ben ik dan uit de kast gekomen als - toen dan - lesbisch. Vrij snel merkte ik dat er toch nog iets anders was, ik voelde me nog altijd niet comfortabel. Het werd steeds duidelijker dat het echt iets lichamelijk was, dat mijn hoofd niet overeenkwam met mijn lichaam. Op een bepaald moment was ik zo ongelukkig en onzeker dat ik echt gewoon niet meer naar buiten wou gaan. Dan hebben we de stap gezet om naar het UZ Gent te gaan.
In het UZ heb ik eerst 9 maanden therapie gevolgd. Dat was echt heel lang, omdat ik dan al op een punt zat waarbij ik heel zeker wist wat ik wou. Maar, al die sessies met de psycholoog waren nodig voordat ik een doorverwijsbrief kreeg voor hormoontherapie. Na die 9 maanden ben ik gestart met hormonen en dan na een half jaar heb ik mijn eerste operatie gehad, de borstoperatie. Nog een half jaar nadien de hysto operatie, waarbij eierstokken en baarmoeder worden weggehaald. En het is nu twee jaar geleden dat ik dan phalloplastiek heb ondergaan. Ik twijfel nog of ik ook een erectieprothese wil of niet omdat ik al zoveel operaties heb ondergaan en uiteindelijk is het voor mij het belangrijkste hoe ik eruit zie, dat dat klopt.”
Kon je terecht bij je omgeving: familie, vrienden, hulpverleners, … voor voldoende steun?
“In mijn eigen netwerk kende ik geen andere mensen die in eenzelfde situatie zaten, maar ik heb een hele goeie vriendengroep en mijn familie heeft mij altijd heel goed opgevangen. Ik ben nooit op weerstand gebotst en heb van hen heel veel steun gekregen. Zij wouden gewoon allemaal dat ik gelukkig zou zijn.”
Je hebt al heel wat operaties ondergaan nu, maar de hormoontherapie, die blijft doorlopen?
“Ja, elke 12 weken krijg ik een spuitje, Nebido. Sustanon is de andere optie, die krijg je om de 3 weken. Toen ik startte met hormoontherapie heb ik meegewerkt aan een onderzoek waarbij ik de eerste twee jaar gratis Nebido kreeg.”
Is dat duur dan normaal gezien?
“Best wel, 116 euro per spuit. En dat wordt niet terugbetaald.”
Welke lichamelijke kenmerken wou je als eerste veranderen? Wat was voor jou belangrijk?
“Eerst en vooral een lagere stem, dat was ook het eerste dat veranderde. Daarna iets meer spieren, je lichaam die meer de typische mannelijke vormen begint te krijgen. Ik wou ook absoluut een baard. Emotioneel is er ook heel erg veel veranderd. Ik ben veel rustiger geworden, ben gewoon veel minder onrustig omdat ik nu tenminste het juiste lichaam heb. Heel gek is ook dat ik niet meer goed kan wenen. Het lukt fysiek niet meer om bij heftige emoties tranen te maken. Bij een emotionele film gaat dat wel, maar als ik kwaad of verdrietig ben door een bepaalde situatie dan lukt het niet. Ik heb gehoord dat andere transmannen dat ook ervaren, het komt dus wel vaker voor.”
Naast de lichamelijke kenmerken zijn er ook een aantal andere dingen die aangepast moeten worden, je naam bijvoorbeeld, hoe verliep dat voor jou?
“De eerste stap is inderdaad opstarten met hormoontherapie, daarna volgen de operaties. Administratieve zaken zoals je naam of gender marker veranderen op je identiteitskaart komen daarna en gaan best vlot. Mijn naam is na zo’n 3 maanden aangepast, maar toen ik begon met mijn transitie was het nog verplicht om gesteriliseerd te zijn voordat je je gender marker kon aanpassen, ondertussen hoeft dat (gelukkig!) niet meer. Je moest dus je hysto gedaan hebben, voor je dat mocht aanpassen.”
Hoe heb jij jouw nieuwe naam gekozen?
“Ik heb er wel over nagedacht, maar dat was lang geen prioriteit. Dat was iets dat erbij kwam. Natuurlijk is het wel belangrijk dat mensen je anders gaan aanspreken, dus plots moest ik daar toch een keuze in maken. Ik wou graag iets met de “M”, als link naar mijn oude naam Melissa, wat ik trouwens een vreselijke naam vind. Eén van mijn vrienden stelde eens Mats voor en dat klonk wel goed. Op één van mijn ziekenhuisbezoeken vroeg één van de verpleegsters naar mijn nieuwe naam en dan heb ik het gewoon gezegd, “Mats”. Dat was de eerste keer dat ik die nieuwe naam gebruikte en de eerste keer dat iemand me zo aansprak. En het voelde goed!”
Je uiterlijke kenmerken veranderen langzaamaan, maar een nieuwe naam kan je direct beginnen gebruiken. Wanneer in je transitieproces ben jij van naam veranderd?
“Op het moment dat je baardgroei begon te zien en mijn stem al lager was, dan ben ik beginnen Mats verkiezen. Ik heb daar wel eens een pijnlijk misverstand over gehad: in de fitness wou ik mijn abonnement verlengen, maar dat abonnement stond nog op de naam Melissa. De man van de fitness weigerde mijn abonnement aan te passen omdat ik er niet uitzag als een Melissa. Ik vond dat moeilijk omdat ik mij dan eigenlijk verplicht moest outen omwille van de situatie en dat wou ik niet. Dat was echt een ongemakkelijk moment.”
Heeft je transitie een bepaalde invloed gehad op bijvoorbeeld je vrienden?
“Ja, een heel positieve. Hiervoor was ik gewoon heel ongelukkig. Nu ben ik open gebloeid en ben ik veel positiever.”
Er is één moment dat ik me herinner als kind terwijl we in de auto zaten. Ik had toen ik klein was altijd hele lange vieze nagels en in de auto zei mijn tante 'je weet toch dat lange nagels iets voor meisjes is'. En sindsdien heb ik altijd mijn nagels kort geknipt.
- Mats
Was er tijdens je transitie ook een soort community van mensen die in een gelijkaardige situatie zaten waar je bij terecht kon?
“Goh, toen had ik daar echt geen idee van en eigenlijk voelde ik me daar ook niet echt comfortabel bij om met mensen te spreken die ik niet kende. Ik had genoeg aan mijn eigen kring en wou enkel met hen dingen delen.
Misschien was het wel handig geweest om minder het gevoel te hebben dat ik de enige was. En ook om de aandacht te vestigen op een aantal gender gerelateerde zaken. Bijvoorbeeld het installeren van genderneutrale toiletten, het uitbreiden van M/V met X op je identiteitskaart. Zo’n zaken hebben heel veel impact, zouden echt moeten aangepakt worden of zou er bewustzijn rond gecreëerd moeten worden en dan helpt het natuurlijk wel als er een community is.”
Voelt het soms aan - doordat je de keuze maakt om je in te zetten om zo’n thema bespreekbaar te maken - alsof mensen je enkel herleiden tot transman en andere - ook interessante aspecten van je - links laten liggen?
“Ik begrijp wel dat mensen veel vragen hebben en dat ze het er graag over willen hebben. Maar, het is ook niet het eerste dat ik aan mensen vertel - “hallo ik ben mats en ik ben trans”. Waarom zou ik dat zeggen in een context waar het er niet toe doet. Mensen vragen wel vaak naar m’n litteken en meestal beantwoord ik dan wel de vragen.”
Kun je iets meer vertellen over je litteken?
“Het litteken op mijn onderarm is er gekomen door de phalloplastiek. Bij die operatie gebruiken ze een deel van je onderarm om een plasbuis en penis van te maken. Als mensen vragen waar m’n litteken vandaan komt, ben je dus nogal snel bij de kern van de zaak (lacht). Ik wil er ook niet over liegen of iets verzinnen, ik wil het net bespreekbaar maken, maar dat zorgt soms wel voor wat ongemakkelijke situaties. Ik durf wel eens gewoon zeggen “ah, daar hebben ze mijn piemel mee gemaakt”. Dan denk ik wel dat mensen er volgende keer twee keer over zullen nadenken als ze aan iemand vragen waar zijn/haar litteken vandaan komt.”
Je bent niet raar, er voelen nog mensen zich zo, het zit niet enkel in jouw hoofd, het bestaat, jij mag jou zo voelen. Elk gevoel dat je hebt is valid, niet aan twijfelen.
- Mats
Het is natuurlijk iets anders om binnen de context van het project taboebrekers open te staan voor alle soorten vragen dan in je dagdagelijkse leven constant persoonlijke vragen over je heen te krijgen en aangesproken te worden.
“Via taboebrekers kies ik om erover te praten, maar als ik ergens nieuwe mensen leer kennen is dat inderdaad niet het eerste waar ik het over wil hebben. Ik heb ook hobby’s, daar mag je me ook naar vragen.
Toch is er precies altijd wel iemand die iets weet waardoor er dan aandacht gaat naar het feit dat ik trans ben. Op school ben ik bijvoorbeeld vooraf naar de trajectbegeleider gegaan om te vragen om mijn naam aan te passen omdat mijn oude naam nog op mijn identiteitskaart stond. Dat was allemaal geen probleem, maar die persoon, die zelf ook docent was, heeft dan zelf twee keer mijn oude naam afgeroepen. Natuurlijk stellen mensen zich dan vragen. Dan wil je ook niet liegen. En ik wil ook niet dat mensen het gevoel krijgen dat ik het raar vind om erover te spreken. Als ik er raar over doe, gaan anderen misschien denken dat ik het zelf raar vind en dan wordt het helemaal gek. Het is niet raar, ik voel me goed, dus ik doe er normaal over.
Op instagram ben ik trouwens wel heel open, roep ik via mijn verhaal ook echt mensen op om hun vragen te stellen. Ik beantwoord die daar met veel plezier. En natuurlijk via taboebrekers. Daar willen we er ook echt op inzetten dat mensen hun eigen verhalen delen, zodat anderen er zich in kunnen herkennen.”
Voor jou ligt het grootste deel van het proces al achter je en het klinkt alsof dat wel zo vlot als het maar kon is gegaan? Komt dat doordat je zo goed omringd bent geweest?
“Ik heb inderdaad heel veel geluk gehad met de mensen rond me, geen complicaties gehad tijdens de operaties, geluk gehad met een plaatsje op de lijst voor phallo. Het is eigenlijk wel best een positief verhaal.”
Zijn er concrete dingen die het proces nog vergemakkelijkt zouden kunnen hebben voor jou?
“Er zou meer informatie moeten zijn en veel meer open over gesproken moeten worden. Bijvoorbeeld op school: bij mij werd er op school niets gezegd over gender. Over geaardheid wel eens, maar niets over gender. Ik vind dat er eigenlijk vanaf dat het kan - op een bepaalde leeftijd - over gesproken moeten worden. Zodat niemand nog het gevoel heeft dat het raar is. Dat er duidelijk wordt gemaakt dat het ok is om je zo te voelen. Want dat was echt zo belangrijk bij mij.”
Is dat de boodschap die je zou willen meegeven aan anderen die aan de start van het proces staan?
“Ja absoluut, het belangrijkste is: je bent niet raar, er voelen nog mensen zich zo, het zit niet enkel in jouw hoofd, het bestaat, jij mag jou zo voelen. Elk gevoel dat je hebt is valid, niet aan twijfelen. Daarnaast: praat erover. Dat heeft mij toch echt heel veel geholpen. Ik heb me ook proberen omgeven met mensen waarop ik kon terugvallen. Geloof me, er zijn veel meer mensen dan je denkt die helemaal niet raar gaan doen.”
En nu Mats, wat is je droom?
“Ik zou heel graag zelfstandig worden en een sociaal restaurant opstarten. Een restaurant waar iedereen - maar echt iedereen - welkom is, maar dan hip, want nu zijn dat gewoon suffe cafetaria. Dat is écht mijn droom!”
Foto's: Mats.
