Een nieuwe lichting #taboebrekers snijdt alweer een belangrijk onderwerp aan in de podcastreeks: seksuele opvoeding. Bert, Mauri & Charline verdiepen zich in de taboes rond S.O. op school: Wat ontbreekt er in die lessen? ; Waarom ligt de basis steeds bij biologie of natuurwetenschappen? ; Wat met andere genderidentiteiten en geaardheden? ; Waarom gaan de gesprekken niet dieper in op liefde, relaties en alles wat erbij komt kijken? Kortom: een heleboel vragen, een bom aan research, interessante gasten en veel taboes om te doorbreken. Dat is #taboebrekers 2022!
We zetten alle podcastleden even in de spotlight. Dit is het verhaal van Bert:
Kan je jezelf even voorstellen?
Ik ben Bert, 22 jaar en studeer Sociaal-Cultureel Werk in Gent. Ik ga graag uit met vrienden en praat graag heel lang na op café over allerlei onderwerpen. Ik ben met van alles bezig, ook in de politiek. Je vindt me bij Groen en Jong Groen, vooral om dingen te veranderen op vlak van inclusie, want dat kan nog altijd beter.
Waarom neem je deel aan Taboebrekers?
Ik ben heel toevallig bij het project "taboebrekers" terechtgekomen, doordat ik een oproep zag rond de podcast. Er lagen verschillende thema’s op tafel, waaronder ook ‘gender’ en dat vond ik meteen interessant, dus heb ik me ingeschreven. Uiteindelijk kozen we (mezelf en de andere leden) in samenspraak voor het onderwerp ‘seksuele opvoeding op school’. Daarbij dachten we meteen: “Daar weten we precies zelf niet meer zoveel over.” Bij ons was dat allemaal wat vaag.
Eigenlijk was het eerst niet de intentie om iets rond seksuele opvoeding te doen, maar we zijn er wat ingerold en vonden het meteen een goed thema.
Je vertelt dat je de lessen S.O. best vaag vindt. Is dat omdat je je er nog weinig van herinnert of omdat de lessen zelf in het algemeen best een vage inhoud hadden?
Beide. In de les zie je meestal welke manieren er zijn om niet zwanger te worden of welke voorbehoedsmiddelen er zijn. Het wordt ook vaak langs de biologische kant bekeken waarbij seks reproductief hoort te zijn. De lessen starten meestal vanuit ‘word niet zwanger!’, maar als je dan op een bepaalde leeftijd komt, draait het opeens rond ‘word nu maar best zwanger!’
Ik kan mij ook groot deel van de lessen niet meer herinneren omdat die nooit zijn opgefrist. Het vak seksuele opvoeding kreeg ik het laatst in het tweede middelbaar en daar werd toen redelijk giechelig over gedaan. Daardoor is de essentie bij mij weg en ben ik zelf op zoek gegaan naar antwoorden. ‘Wat is diversiteit?’ is daar één van, maar er wordt ook nog steeds heel heteronormatief naar die lessen gekeken. Daarom zijn we op zoek gegaan naar andere stemmen en zijn we nu bezig met de podcast.
De lessen starten meestal vanuit ‘word niet zwanger!’, maar als je dan op een bepaalde leeftijd komt, draait het opeens rond ‘word nu maar best zwanger!’
- Bert
De lessen zijn heteronormatief, jij identificeert jezelf als non-binair. Mis je dan ergens die extra informatie uit de lessen die ook op jouw leven van toepassing zijn?
Inderdaad. Dat ontbreekt nog steeds in het onderwijs, volgens mij. De lessen gaan over cis-genderpersonen of personen die zich identificeren als man of vrouw (en dat ook op hun geboorteakte hebben staan).
Er zijn verschillende soorten genderidentiteiten en verschillende soorten geaardheden. Gender gaat veel breder dan wat je in de lessen ziet en het zou een hele eye opener kunnen zijn. Het is belangrijk dat dat nu meer aan bod komt in de lessen, omdat het veel jongeren kan helpen in hun struggle met zichzelf. De periode in het middelbaar is net de periode waar je als jongere naar jezelf op zoek gaat.
Wat valt volgens jou dan precies onder seksuele opvoeding? Want dat begrip kan heel breed gaan.
Het is inderdaad heel breed. Dat gaat echt van ‘hoe ga ik om met personen’ en ‘hoe zeg ik dat ik iemand graag zie’ naar ‘hoe heb ik seks’. Over consent, etc. wordt ook nog niet genoeg aangeleerd. Seksuele opvoeding gaat over veel meer dan seks alleen. Het gaat over liefde en wat erbij komt kijken, maar ook over mensen die niet verliefd kunnen worden en geen seksuele aantrekking hebben.
Ik denk dat seksuele opvoeding moet gaan over hoe je met elkaar moet omgaan en hoe personen van elkaar kunnen verschillen. Iedereen heeft grenzen, bekijk wat die zijn en respecteer ze.
Hoe zouden non-binaire personen/ mensen uit de queer community zich meer gehoord kunnen voelen tijdens de lessen? Heb je daar ideeën voor?
Ik heb veel research gedaan. Blijkbaar is het een goede aanpak om een film af te spelen in de klas. Neem nu een film over non-binair zijn als voorbeeld. Zo krijgen leerlingen een beter beeld over wat het is om non-binair te zijn. Achteraf kan je dan onderling in een open gesprek gaan en de vragen behandelen die nog overblijven. Die aanpak vraagt ook niet superveel moeite voor de leerkracht, want die moeten tegenwoordig ook heel hard werken - zeker met het lerarentekort.
Ik denk dat je er op een laagdrempelige manier wel komt en niet door een cursus van buiten te blokken. Begin vanuit de vragen van jongeren en kijk wat er speelt.
Jullie stelden je online al voor op de Instagrampagina van Taboebrekers (@taboebrekers). Daarin vertelde je dat de drempel voor een open gesprek nog te hoog ligt. Wat zorgt daarvoor?
Leerkrachten, daarom zeker niet allemaal, staan nog te ver van de leerlingen. Er is ook vaak een groot leeftijdsverschil tussen beide. Als dat verschil kleiner is, merk je wel dat leerlingen sneller geneigd gaan zijn om vragen te stellen.
Ik denk ook dat iets oudere leerkrachten niet altijd even goed mee zijn met wat er vandaag de dag allemaal speelt. Dat kan bij leerlingen ook het geval zijn. Als iemand bijvoorbeeld een religieuze achtergrond heeft en zich in een heel katholieke school bevindt, dan kan het zijn dat die daar niet over durft te spreken. Dat kunnen ook drempels zijn.
Je kijkt beter op maat van de leerlingen waar de gevoeligheden liggen om de drempels zo te verlagen.
Seksuele opvoeding gaat over veel meer dan seks alleen. Het gaat over liefde en wat erbij komt kijken, maar ook over mensen die niet verliefd kunnen worden en geen seksuele aantrekking hebben.
- Bert
Denk je dat er in de Gen Z-generatie al een verschil te merken is op vlak van educatie? Ik denk dan meteen aan TikTok-filmpjes boordevol uitleg.
Ik heb zelf geen TikTok, maar ik merk wel dat daar heel veel informatie op gegeven wordt. Dat heeft positieve en negatieve kanten. Er zijn mensen op TikTok die heel goed kunnen educaten en die weten wat er speelt. Het is daarnaast ook een stuk laagdrempeliger dan op school, want je hoeft geen rekening te houden met wie er bij je zit in de klas en welke mening anderen hebben. Je kijkt gewoon naar je gsm en kan zelf verder op zoek gaan.
Maar, er is ook een andere kant van de medaille. Je kan op filmpjes terechtkomen die veel conservatiever zijn. Dat kan over abortus gaan bijvoorbeeld of over dat seks enkel kan binnen het huwelijk. Jongeren moeten echt wel leren wat media is. Dat kan in seksuele opvoeding, maar ook in andere vakken. S.O. vind ik een vakoverschrijdende les.
Moet er een bepaalde begeleiding die aangeboden worden wanneer het gaat om online informatie zoeken? Waar kunnen scholen bijstaan in het hele mediaverhaal?
Neem nu als voorbeeld hoe je met elkaar berichten gaat sturen. Zaken als naaktfoto’s, daar ben ik zelf niet in thuis, maar ik weet dat heel veel jongeren daar veel vragen over hebben. Sexting is een hot topic onder jongeren, maar daar wordt op school precies niets aan gedaan. Er zou begeleiding kunnen zijn op het vlak ‘dit is ok’ en ‘dit is niet ok’ om te versturen naar mensen.
Je was onlangs ook ‘de hoofdrol’ is onze #YoungOnes-reeks waarbij je het openlijk kon hebben over wat non-binair zijn voor jou betekent en hoe jij je voelt/uit in een stad als Brugge. Helpen zo’n dingen ook om ‘het taboe’ te doorbreken en meer awareness te creëren rond gender & seksualiteit?
Ik heb enkel positieve reacties gekregen, het was zeker een eye opener. Ik hoef persoonlijk niet meer het gesprek aan te gaan rond non-binair zijn, want velen in mijn (vrienden)kringen hebben de aflevering van #YoungOnes gezien. Ik krijg vaak te horen: “Proficiat dat je dat gedurft hebt” of “Ik wist niet dat dat zo in elkaar zat” of “Ik wist niet hoe moeilijk dat voor je was om jezelf te kunnen zijn”. Mensen hun ogen gaan open, want die term wordt bijna nooit uitgelegd.
Ook het feit dat dat in de Factor Club vertoond werd, heeft veel gedaan. Zeker voor jongeren die zelf met veel vragen zitten over gender.
Kijk hier naar de #YoungOnes-aflevering van Bert
Heeft het ook voor jou een verschil gemaakt? In jouw eigen proces?
Ja zeker. Je ziet dat een organisatie als Jong Volk er echt mee bezig is hoe jongeren zich voelen. Misschien voel ik mij soms eenzaam - in Brugge dan - als precies de enige persoon die non-binair is. Maar dan merk ik dat dat eigenlijk het geval niet is en dan maakt me dat ook weer blij. Er is een community-gevoel en het heeft me op de een of andere manier gelukkiger gemaakt en meer zichtbaar.
Is dat iets wat je met de podcast ook hoopt te bereiken? Meer conversatie en begrip creëren (in dit geval voor het thema seksuele opvoeding)?
Ja, we nodigen altijd een gast uit rond een bepaald onderwerp. We zien dan ook dat die persoon verschillende dingen meemaakt en proberen diens verhaal naar het groter publiek te brengen. Niet iedereen is monogaam bijvoorbeeld, dat is ook een onderwerp dat we aangaan. We proberen verhalen te brengen die anders misschien nooit naar voren zouden komen.
Wil je graag nog iets toevoegen?
Met het maken van de podcast hebben we heel veel research gedaan, maar we zijn zelf nog steeds zoekende en weten ook niet alles, wat helemaal ok is. We hopen enkel dat mensen erover spreken en dat onze gesprekken in goede oren terechtkomen.
#TABOEBREKERS is in samenwerking met Dwaalzin: ontdek hier meer van hen!
Website
Socials: Dwaalzin & Taboebrekers
- ontdek de verhalen van de andere podcastleden op jongvolk.be - beluister de podcast via Spotify!
