Een nieuwe lichting #taboebrekers snijdt alweer een belangrijk onderwerp aan in de podcastreeks: seksuele opvoeding. Bert, Mauri & Charline verdiepen zich in de taboes rond S.O. op school: Wat ontbreekt er in die lessen? ; Waarom ligt de basis steeds bij biologie of natuurwetenschappen? ; Wat met andere genderidentiteiten en geaardheden? ; Waarom gaan de gesprekken niet dieper in op liefde, relaties en alles wat erbij komt kijken? Kortom: een heleboel vragen, een bom aan research, interessante gasten en veel taboes om te doorbreken. Dat is #taboebrekers 2022!
Kan je jezelf eens voorstellen?
Ik ben Charline en afkomstig uit Brugge. Ik heb mijn master Taal- en Letterkunde Spaans/Engels behaald in Gent. Nu ben ik bezig aan mijn master Gender- en Diversiteit. Dat doe ik vooral uit interesse voor het onderwerp, maar ook omdat ik mijn studententijd nog niet wou opgeven (lacht).
Voor ik aan mijn huidige studie begon, lag de focus bij mijn masterproef in Taal- en Letterkunde ook al op het thema gender. Het is een heel actueel thema dat mij erg interesseert. Diversiteit is niet langer iets dat enkel mensen karakteriseert met een andere etnische achtergrond. Het gaat ook bijvoorbeeld over je seksualiteitsbeleving, sociaal-culturele achtergrond en opvoeding, zaken die uniek zijn bij elk individu.
Thema’s als diversiteit interesseren mij ook heel erg. Dat komt vooral door mijn mama, ze is afkomstig uit Peru en heeft daarbij dus een migratieachtergrond.
In mijn vrije tijd zit ik een boekenclub genaamd ‘Boekenklets’. Dat is een initiatief van Dwaalzin uit Gent waarbij ik vrijwilligerswerk doe. Ik lees heel graag - als je Taal- en Letterkunde doet is dat best voor de hand liggend (lacht). Voor mij is lezen het ideale medium om in contact te komen met verschillende perspectieven en culturen. Ik denk dat het vrij moeilijk is om iemand anders zijn perspectief te vatten, want je redeneert altijd vanuit een bepaald denkkader, maar de poging doen om de ander te verstaan is heel waardevol.
Hoe kwam je bij taboebrekers terecht?
Via Dwaalzin ben ik in contact gekomen met HuisvandeMens. Daar hoorde ik dat ze in Brugge op zoek waren naar nieuwe podcastleden voor Taboebrekers. De vorige editie draaide rond gender en diversiteit, dat zijn thema’s waar ik heel erg mee bezig ben en waar ik iets waardevols aan kan bijdragen door mijn studies en sociaal-culturele achtergrond. Ik zag het meteen zitten om me daarvoor te engageren en me in te zetten.
Als jij denkt aan ‘seksuele opvoeding’, wat betekent dat voor jou?
Ik denk bijna meteen aan de context rond (middelbare) school, maar ook aan jong zijn, zoekende zijn. Het gaat sowieso om een educatieve context.
Uit mijn ervaring merk ik dat die lessen heel beperkt waren. Ik zou er zeker deugd van gehad hebben, mocht de opleiding diverser geweest zijn en minder heteronormatief. We moeten afstappen van het feit dat seks enkel tussen een man en vrouw is. We moeten afstappen van het biologische: seks is er om je voort te planten,...Op zo’n jonge leeftijd is het heel belangrijk om de lessen op een andere manier aan te pakken. In een schoolomgeving hebben leerkrachten best veel autoriteit, je luistert naar hen en gelooft dat de dingen die ze zeggen echt waar zijn. Ze zijn een betrouwbare bron voor leerlingen.
Seksuele opvoeding vertrekt vaak vanuit de les biologie. Zou het beter zijn mocht S.O. vakoverschrijdend zijn en zich niet enkel situeren in 1 bepaalde lessenreeks?
Ja, inderdaad. In aflevering 2 van de podcast nodigden we een gast uit die stage heeft gelopen bij het CGSO (Centrum voor Geboorteregeling en Seksuele Opvoeding) in Brugge. Zij geeft vormingen aan leerlingen uit middelbare scholen van het eerste tot het zesde jaar. Ze vertelde dat scholen er vaak deugd van hebben om een extern persoon de uitleg te laten geven, want die zitten dan niet vastgebonden aan een vak. Ik kan heel goed begrijpen dat je in een vak als biologie ook enkel de biologische aspecten van S.O. gaat onderlijnen.
Anderzijds is een extern persoon ook ideaal om vragen aan te stellen. Ik kan me voorstellen dat je aan je leerkracht biologie niet al je diepste vragen durft te stellen. Het lijkt me beter dat ze die persoon eenmalig of enkele keren zien en waarvan ze weten dat alles vertrouwelijk is.
Vrijwilligers bij het CGSO hebben opleidingen gevolgd om de leerlingen zo goed mogelijk te informeren. Ik stond ervan versteld hoe divers en inclusief de vormingen zijn die ze geven. Afstappen van het heteronormatieve, een bredere kijk op seks, etc. Dat maakt me heel hoopvol.
Worden zo’n vormingen vaak ingezet op scholen?
Ja, er zijn een aantal scholen die dat doen, maar blijkbaar is dat allemaal niet zo toegankelijk. Scholen moeten er ook voor betalen, wat ik heel erg vind. Niet elke school zal daar een budget voor hebben terwijl iedereen die informatie wel zou moeten horen. Er is daarnaast ook een heel groot tekort aan vrijwilligers binnen het CGSO. Ze vestigen zich in Brugge en omstreken, maar moeten ook naar Brussel, Antwerpen, etc. afreizen. Er is een grote vraag naar de dienst die ze verlenen, maar ze komen handen tekort. Dat toont aan dat er nood is aan informatie en dat het best dringend is.
Jouw mama is afkomstig uit Peru, een land waar ook jij affiniteit mee hebt. Hoe zit het daar precies op vlak van S.O.? Kan je daar wat over kwijt?
In Peru doen ze alsof het niet kan dat je op je 16de seksueel actief bent. Hier in België kan dat wel, hier is er minder stigma en wat minder taboe rond seks. Dat heeft waarschijnlijk ook heel wat te maken met de invloed van het Christendom en het denkkader daarrond.
Mijn mama is vrij Katholiek, religie leeft daar nóg meer dan in België bijvoorbeeld. Vanuit mijn opvoeding herinner ik mij dat ik mij vaak schaamde als het over seks ging. Ik had het gevoel dat mijn mama daar zelf ook een bepaalde schaamte over had, maar ik denk dat dat bij elke ouder zo is - ongeacht welke religie ze hebben (lacht). Toch heeft het ergens een invloed gehad op mij en mijn zoektocht naar ‘Wat is seksualiteit?’.
Hier in België wordt er niet raar naar je gekeken als je anticonceptie neemt als 16-jarig meisje, maar in Peru is dat anders. Ik heb daar ooit eens een voedselvergiftiging gehad, toen vroeg de dokter mij naar welke medicatie ik nam. Als ik hem over de pil vertelde, was die helemaal geshockeerd: ‘Weet je niet welke bijwerkingen dat heeft?’. Hij had eigenlijk wel gelijk, dat is iets waar ik de laatste tijd ook meer en meer mee bezig ben.
Je bent erg geïnteresseerd in anticonceptie, wat het met je doet, de bijwerkingen van de pil, etc. Heb je specifiek daarrond meer research gedaan?
Ja, want ik stel me er veel vragen bij. Op mijn 16de had ik een lief en wou ik uiteraard niet zwanger worden, dus ging ik op zoek naar een anticonceptiemiddel. De pil was het meest voor de hand liggende middel en iets wat dokters vrij makkelijk voorschrijven. Er worden weinig vragen bij gesteld.
Onlangs luisterde ik een podcast genaamd ‘Geen Kleine Man’ [Van NPO Radio 1/VPRO] waarbij een vrouw getuigde dat ze paniekaanvallen kreeg van de pil. Uit onderzoeken bleek dat er een oorzakelijk verband was tussen het gebruik van de pil en die paniekaanvallen. Dat is een voorbeeld van hoe we meer en meer onderzoeken doen naar de pil en wat de echte gevolgen ervan kunnen zijn. Het is niet altijd zo positief als sommigen denken, maar daar wil ik wel een kanttekening bij maken: de pil heeft voor sommigen juist heel positieve effecten. Ik vind het een goede evolutie dat we kritisch zijn over het gebruik van de pil. De negatieve effecten ervan worden zeker niet door iedereen ervaren.
Waarom is er enkel een vrouwenpil en geen mannenpil? Dat is een bedenking die ook vaak gemaakt wordt. Het antwoord dat je daar op krijgt, is dat de mannenpil dezelfde bijwerkingen zou kennen als de vrouwenpil. Maar, waarom zouden mannen hem weigeren en vrouwen hem moeten innemen? Waarom is daar dan niet meer verzet tegen?
Ikzelf ben nu ondertussen een jaar gestopt met de pil en heb voor een spiraaltje gekozen. Mijn mentaal welzijn is erop vooruit gegaan en ik voel me ook veel stabieler. Ik vind het heel bizar hoe voor de hand liggend het is om als vrouw de pil te nemen en alle bijwerkingen er zomaar bij te nemen. Het is een heel interessante materie en ik vraag me af hoe de trend zich zal evolueren. Ik merk bij vriendinnen dat ook zij zich er meer vragen bij stellen en ervoor kiezen om te stoppen met de pil.
Over het spiraaltje had ik echt horrorverhalen gehoord (lacht), maar eigenlijk viel dat best mee. Het is een koperspiraaltje waardoor ik geen extra hormonen in mijn lichaam binnen krijg. Dat is iets wat ik echt wou en wat nu ook blijkt te werken voor mij. Het kan zijn dat dit middel niet voor anderen werkt aangezien het iets heel individueels is. Daarom is het belangrijk om het taboe hierrond te doorbreken en andere anticonceptiemiddelen die minder voor de hand liggend zijn, zoals de pil, bespreekbaar te maken. Anticonceptiemiddelen zijn niet 'one size fits all'. Je merkt wel dat de alternatieven voor de pil meer leven en dat we er kritischer op zijn geworden.
Je haalde daarnet aan dat je bijleerde uit een podcast. Is dat iets wat je zelf ook hoopt te bereiken met Taboebrekers? Mensen informeren, doen bijleren,...?
Mensen informeren is daar zeker één van, maar ook de luisteraar het gevoel geven dat het normaal is om je vragen te stellen, dat het écht moeilijk is wat er allemaal op je afkomt en dat je er helemaal niet alleen voor staat. Wij zijn ook nog aan het bijleren, maar samen komen we er wel uit. Op een toegankelijke, genuanceerde en inclusieve manier mensen gaan informeren, is het doel.
Ga je jouw liefde voor literatuur en boeken ook inzetten in de podcast?
Als ik een thema heel interessant vind, ga ik eerst op zoek naar wat er je erover kunt lezen. Nu, met taboebrekers, merk ik dat zeker ook. Ik had meteen een paar boeken opgezocht en gekocht. Het boek ‘Come As You Are’ van Emily Nagoski gaat over de misconcepties rond vrouwelijke seksualiteit en is een heel toegankelijke non-fictie. Vrouwen zitten er vaak mee in of iets wel ‘normaal’ is of als hun belevingen ‘normaal’ zijn. Het is heel jammer dat er nooit een diversere kijk verspreid werd rond vrouwelijke seksualiteit en dat ze daarom schaamte etc. voelen.
Het is een onderwerp dat vanuit de wetenschap ook vaak onderbelicht is geweest. Het vrouwelijk orgasme is daar een goed voorbeeld van. Het heeft in principe geen biologisch nut en daardoor heeft de wetenschap er weinig aandacht aan besteed. Terwijl dat een heel interessant onderwerp is. Ik raad je daarbij zeker ook de expo 'Phallus: Norm en Vorm' aan in het Gents Universitair Museum (loopt tot 8 januari 2023). Daar gaat het ook over hoe vrouwelijke seksualiteitsbeleving lang genegeerd en onderbestudeerd is geweest in de wetenschap.
Een ander boek is ‘Climax Club’ (non-fictie) van Jüne Plã. Het gaat over hoe je seksueel genot creëert, elke handeling wordt afgebeeld met illustraties en wordt kort beschreven. Het is een heel inclusief en divers boek.
De boeken die ik nu aanraad (Climax Club en Come as You Are) zijn non-fictie, maar fictie is ook heel waardevol. Ik denk nu aan boeken zoals: 'Her Body & Other Parties' van Carmen Maria Machado en 'The Death of Vivek Oji' van Akwaeke Emezi. Beiden schetsen persoonlijke ervaringen rond seksualiteit en genderidentiteit. Op onze Instagrampagina vind je nog meer aanraders rond het thema seksuele opvoeding. Dat kan een film zijn, een boek of nog iets helemaal anders.
#TABOEBREKERS is in samenwerking met Dwaalzin: ontdek hier meer van hen!
Website
Socials: Dwaalzin & Taboebrekers
- ontdek de verhalen van de andere podcastleden op jongvolk.be - beluister de podcast via Spotify!
