De dialoog rond mentaal welzijn wordt steeds belangrijker. Hoe voelen we ons? Hoe gaan we om met belangrijke beslissingen in ons leven? Hoe maak ik moeilijke, maar ook leuke dingen bespreekbaar voor mezelf en mijn leeftijdsgenoten? Wabi Sabi, een platform opgericht door Heleen en Laura, organiseert op dit moment ‘vuuravonden’ voor jongeren om eens stil te staan bij hoe het écht met hen gaat. Ze gaan samen in dialoog, met en voor jongeren, rond bepaalde thema’s en plaatsen zich daarvoor rond een gezellige vuurschaal.
Wie zijn Heleen en Laura en wat zijn die vuuravonden precies? Dat lees je hieronder in het interview.
ONTMOET LAURA EN HELEEN
LAURA DU BOIS
“Ik ben in hoofdberoep leerkracht buitengewoon onderwijs. Daar werk ik met verschillende doelgroepen. Ik heb ook mijn eigen praktijk in Brugge: Ommetoer, die richt zich op coaching en begeleiding op een lichaams- en ervaringsgerichte manier.”
HELEEN DERMUL
“Ik ben creatief therapeut in Groepspraktijk Punt. Daarnaast geef ik individuele therapie en groepstraining aan jongeren en volwassenen. Ik werk ook in de verslavingszorg. Ik ga vooral graag op pad met jongeren. Dat heb ik steeds gedaan in de scouts en zet ik nu verder via Wabi Sabi”
WABI SABI: de kracht van imperfectie en onvolmaaktheid
Waarvan komt de naam wabi sabi?
Heleen: “Ik zie zeer graag abstracte kunst, op die manier kwam ik in de Japanse cultuur de kunststroom ‘Kintsugi’ tegen. De filosofie daarvan is Wabi Sabi. Dat betekent de kracht van imperfectie en onvolmaaktheid. Het gaat om tevreden zijn met soberheid, maar wat mij vooral geïnspireerd heeft, is hoe ze met porselein omgaan. Als iets van porselein of een ander breekbaar materiaal stuk is, dan gaan ze dat niet weggooien, maar die breuklijnen lijmen met een gouden accent. Ze gaan de barsten niet wegsteken, maar ze wel accentueren zodat het een nieuw, mooi geheel wordt.”
“Doordat ik met jongeren hun kwetsbaarheden bezig ben, inspireerde me dat enorm. Je verbreekt ook ergens een taboe: het heeft geen zin om het allemaal te verdoezelen of weg te steken. We hebben elk ons verhaal en onze kwetsbaarheden, laat ons die ook maar in beeld brengen.”
“Op z’n Brugs wordt Wabi Sabi nogal plat uitgesproken, dat vind ik best grappig.”
DE VUURAVONDEN: wat is het?
Hoe kwamen jullie op het idee om die vuuravonden op te richten?
Heleen: “Oorspronkelijk deden we met Wabi Sabi workshops en atelierwerkingen, maar vorig jaar zijn het wel vuuravonden geworden. Vanaf dan is Laura mijn metgezel geworden, zij kan daar zeker nog wat bij aanvullen.”
Laura: “Heleen en ik leerden elkaar kennen in de tweede golf van corona. We praatten over onze dromen en wat we nog allemaal willen doen. Het probleem toen was dat er niks mocht, dus zochten we naar een oplossing: wat kan hier en nu wel? Als coach en therapeut ondervonden we ook dat jongeren een grote nood hadden om samen te komen, maar de restricties errond waren ook even groot.”
“We zochten naar iets verbindend, maar ook naar iets die toen binnen de maatregelen paste. Op dat moment was alles heel streng, maar onder het label ‘Jeugdwerk’ mochten we wel met 8 samenkomen: 6 deelnemers en Heleen en ik als begeleider. We zijn hier echt uitgegaan van mogelijkheden in plaats van moeilijkheden.”
“We hadden de mogelijkheid om buiten te zijn, maar het was toen ook koud, dus dachten we: we gaan een vuurschaal zetten! Zo zijn we op die ‘vuuravonden’ gekomen.”
“We hebben die vuuravonden gebracht op het moment waarop we dachten dat jongeren het het hardst nodig hadden.”
Op z’n Brugs wordt Wabi Sabi nogal plat uitgesproken, dat vind ik best grappig.
- Heleen
Hoe bepalen jullie het onderwerp van een vuuravond?
Heleen: “Er is meestal een reeks van drie samenkomsten waar een bepaalde kapstok aan vasthangt: ‘ik en mezelf’, ‘ik en de ander’, ‘ik en de wereld’. Ook al zijn het reeksen van drie, je kan de sessies ook afzonderlijk meevolgen. In die bepaalde reeks was het corona en de isolaties die de richting wat hebben gegeven. Je bent alleen, maar hoe kan ik toch in contact gaan?”
“De tweede reeks was meer op het persoonlijke gericht: ‘lief lijf’, ‘lief hoofd’, ‘lief hart’. Het was meer op jezelf gericht, maar het waren wel groepsactiviteiten om die dialoog open te trekken.”
“We starten met een thema, maar die zijn heel open. ‘Ik en mezelf’ of ‘ik en mijn hoofd’, dat kan over alles gaan: over creatieve ideeën en over dagdromen, maar even goed ook over piekeren. We zorgen er telkens voor dat het thema meervoudig is.”
“Tijdens de ‘vuuravonden’ werken we met bepaalde oefeningen (een tekening maken, iets uitbeelden,...). Die geven een vonkje naar waar de persoon zelf mee bezig is.”
“We zijn zelf altijd op zoek naar een lijn of een onderwerp die niet vast staat. Zo wordt de inhoud ook telkens bepaald door de deelnemers.”
Laura: “Omdat we werken met jongeren vinden we het belangrijk om een bepaalde insteek te geven. De thema’s gaan heel breed, op die manier denk je toch gericht na over bepaalde zaken.”
“De oefeningen die we doen zijn met elkaar: dingen vertellen aan elkaar. Er is een thema, maar ondertussen moet er niets en mag er alles. Willen ze veel of net niets zeggen, dat is allemaal goed.”
“Het is niet zomaar babbelen, daar hebben Heleen en ik elkaar in gevonden. Je kunt duizend jaar babbelen over wat niet goed ging, maar je kunt er soms ook op andere manieren mee omgaan - creatieve manieren, lichamelijke manieren - dan enkel praten. Dat nemen we ook mee naar onze vuuravonden. Praten krijgt er zeker een plek, maar we proberen ook ervaringen mee te geven.”
“Wat we doen op de vuuravonden is eerder een uitnodiging en geen verplichting.”
Hoe zit zo’n vuuravond in elkaar?
Laura: “Wanneer de jongeren toekomen, is er altijd wat tijd om ‘zacht te landen’. We overlopen enkele afspraken om ervoor te zorgen dat het veilig gebeurt voor iedereen en dat iedereen zich op zijn gemak voelt. Daarna vragen we op een ludieke manier ‘hoe zit je erbij?’. We verplichten je niet om dat te vertellen, je mag het ook uitbeelden of aantonen met een beweging.”
“Nadien doen we enkele deeloefeningen om rond het thema wat aanzettingen te doen. De oefeningen gaan van iets vertellen tegen elkaar tot iets tekenen.”
Heleen: “De opbouw die we meestal hanteren is: van jezelf, naar de groep en terug naar jezelf. Die volgorde kan ook veranderen naar gelang het thema.”
Laura: “We stoppen er meestal ook een grotere opdracht in en zorgen ervoor dat de jongeren iets mee naar huis kunnen nemen. Dat kan bijvoorbeeld die ene tekening zijn die ze maakten.”
“We sluiten de vuuravond af met warme chocomelk en marshmallows. Dan krijgen de jongeren ook de tijd om te ontspannen en echt met elkaar te babbelen. Tijdens het verloop van de vuuravond zijn het vooral Heleen en ik die de gesprekken en oefeningen sturen.”
Zien jullie het als een laagdrempelige bijeenkomst?
Laura: “Ja, dat proberen we wel echt te doen. De meest timide jongeren vonden bij ons al een plek om iets te zeggen. Als er bijvoorbeeld ergens vermeld staat dat het rond ‘kopzorgen’ gaat, dan is de drempel meestal wel al groot om iets te vertellen. Niet iedereen staat erom te springen om zijn vrijdagavond te wijden aan ‘hoe gaat het met je?’.”
“Met Wabi Sabi richten we ons niet op jongeren waarmee het slecht gaat. De vuuravonden zijn een plek waar alle jongeren welkom zijn. Het is eens inchecken, eens zien hoe het nu met je gaat. De avonden zijn niet zwaar of heel moeilijk, het is verbindend samenzijn.”
Heleen: “Dat is inderdaad wel belangrijk, want het is niet omdat wij therapeuten zijn dat je psychisch kwetsbaar moet zijn om deel te nemen. We willen voor elke jongere, met of zonder kwetsbaarheid, een momentje voorzien waar ze bij zichzelf kunnen stilstaan.”
Laura: “Langs de ene kant is het bij jezelf stilstaan, maar we zetten ook wel echt in op die verbinding. Niet elke jongere heeft zin om over mentale of emotionele dingen te praten. In de groep zitten dan anderen die wel sneller bereid zijn om iets te delen, dat werkt verbindend, er is herkenning onder elkaar. “Oh, jij hebt dat ook!”, horen we dan wel eens vallen.”
Heleen: “Ik geloof dat jongeren bij sommige thema’s soms meer van elkaar kunnen leren dan van therapie. Door de verbinding met hun leeftijdsgenoten zien ze die herkenning en kunnen ze er soms ook plezier in hebben.”
Met Wabi Sabi richten we ons niet op jongeren waarmee het slecht gaat. De vuuravonden zijn een plek waar alle jongeren welkom zijn. Het is eens inchecken, eens zien hoe het nu met je gaat. De avonden zijn niet zwaar of heel moeilijk, het is verbindend samenzijn.
- Laura
De vuuravonden worden georganiseerd voor jongeren met een leeftijd van 16+? Is de “nood” hier het hoogst?
Heleen: “Er waren meerdere redenen voor die leeftijdscategorie, maar in het hele lockdown-gebeuren werd er heel veel van hen afgenomen. Je mocht niet uitgaan of met je vrienden afspreken.”
“16+ is het begin van volwassen worden, dan is er een bewustwording dat ze voor hun eigen contacten en plezier moeten zorgen. De thema’s sluiten daarbij aan.”
“We vinden het allebei ook een lekker pittige doelgroep om mee in dialoog te gaan.”
Laura: “Qua leeftijden zijn we best flexibel. Heleen en ik zetten sowieso de persoon voorop, voor zijn leeftijd, maar om een beetje richting te geven, kozen we voor 16+.”
Is er een eindlimiet op de leeftijdscategorie?
Heleen: “We voelden dat er ook interesse kwam van mensen die 25+ zijn. We onderzoeken momenteel of we daarvoor andere thema’s moeten aansnijden. Bij die leeftijd draait het ook rond jobs, een gezin,... Je kunt er geen kwaad mee doen om daar ook met jongeren over te babbelen, maar het niet de essentie van hun leven op dat moment. Wie ouder is dan 25 jaar mag ons ook contacteren, dan zien we of we een aparte groep kunnen maken.”
Jullie zijn bijna ambassadeurs voor mentaal welzijn. Heb je het gevoel dat je vroeger iets als vuuravonden gemist hebt in jullie eigen ontwikkeling?
Laura: “Ja, dat had ik verschrikkelijk graag gehad. Ik ben altijd al iemand geweest die heel diep voelde en in mijn omgeving was er weinig ruimte om daarmee om te gaan. Dat is dan vandaag wel mijn kracht geworden, maar om als 16-, 17-jarige een plek te hebben om anderen te ontmoeten en te horen dat zij ook veel voelen, is heel waardevol.”
“Algemeen is de dialoog rond mentale gezondheid al groter dan toen, ik spreek voor mezelf al van twaalf jaar geleden (lacht). Het was toen niet zo evident om het daarover te hebben, vandaag is dat meer en meer aan het normaliseren.”
“Ik vind het belangrijk dat leeftijdsgenoten met elkaar kunnen babbelen over hoe ze zich voelen. Heleen en ik zien zelf ook cliënten, maar wij zijn al een stukje ouder en die verhouding is ook anders: je praat met iemand en betaalt ervoor. Bij de vuuravonden zijn de jongeren onder elkaar en daar leer je zoveel andere dingen uit.”
“Voor Heleen en ik is dat zelf ook heel fijn om bij de avonden te zijn. Het is zo hoopgevend en enthousiasmerend om te zien hoe goed die jongeren weten hoe ze zelf in elkaar zitten. Het is zo leuk dat we dat de dag van vandaag kunnen doen. Ik had dat zelf als puber ook graag gehad.”
Wat we doen op de vuuravonden is eerder een uitnodiging en geen verplichting.
- Laura
Heleen: “Voor mij is het ook herkenbaar. Ik zat wel in een jeugdbeweging en ging naar een kunstatelier - ik was dus wel onder leeftijdsgenoten, maar dat was heel functioneel voor die bepaalde activiteit. In de jeugdbeweging was er wel aandacht voor welzijn, maar meestal als er iets misliep (iemand werd gepest of een drugskwestie of relatiegerelateerde dingen,...).”
“Dus ja, misschien heb ik dat ook wel gemist om in die ontdekkingsfase in je leven met leeftijdsgenoten erkenning te vinden in de leuke en gezonde dingen: relaties, je lichaam,...Je babbelt daar wel over met vriendinnen van je leeftijd, maar toen was er nergens een platform voor als je met vragen zat of onzeker was over iets.”
“Ik zou vroeger zelf wel deugd gehad hebben van die vuuravonden.”
Laura: “Wat Heleen net aanhaalde, vind ik superbelangrijk. Er is zoveel traumatherapie of jongeren die in de verslavingsproblematiek zitten, of jongeren die thuis niet meer welkom zijn of problemen hebben op school. Je kan daar eindeloos over praten en er moet ook een plaats zijn om het daarover te hebben, maar wat wij in onze workshops van de vuuravonden naar voren brengen, is het accent op het goede. Wat zijn hier de mogelijkheden? We deden bijvoorbeeld eens een oefening over wat we allemaal slecht vinden aan ons lichaam: lelijke neus, lelijke ogen, dikke buik,...Dan hebben we dat omgezet in ‘wat doet je lichaam wél voor jou’, we focusten op de mogelijkheden en niet op de moeilijkheden. Je benen brengen je van punt A naar punt B, met je armen kan je iemand anders vastpakken,...”
“We proberen het anders aan te pakken, we leggen niet de focus op het zware - dat mag er zeker ook zijn - maar, het kan ook licht, hoopvol en bemoedigend worden.”
DE VUURAVONDEN: praktische informatie
Hoe vaak organiseren jullie de sessies?
Laura: “We komen gemiddeld één keer per maand samen in series van drie. We planden nu drie nieuwe sessies in rond het thema ‘(goed) in m'n vel’: 8 april, 6 mei en 18 juni.” Dan bekijken we of we opnieuw vuuravonden plannen in de zomer. De jongeren bleken daar wel deugd van te hebben, maar die zijn moeilijker in te plannen met vakanties, etc”
Heleen: “De sessies duren twee uur en gaan door in de tuin van House Of Time.”
Waar kunnen jongeren terecht als ze willen deelnemen?
Heleen: “De jongeren kunnen zich aanmelden via onze Facebookpagina: ‘Wabi Sabi: verbinding voor jongeren’. Dat is momenteel het enige kanaal dat we gebruiken. Op de Facebookpagina komen de evenementjes erop met alle informatie over hoe je je kunt inschrijven.”
Zijn de vuuravonden betalend?
Heleen: “De sessies kosten €15 per avond of €40 voor wie zich inschrijft voor alle sessies. Het is mogelijk om te betalen met jeugd-AXI-bonnen van Stad Brugge.”
Laura: “We willen bereikbaar zijn voor alle jongeren. Stel dat iemand de sessies écht niet kan betalen, dan kijken we samen wat we kunnen doen. Je mag altijd de vragen die je hebt naar ons doorsturen, wie zien wel wat er daar uit komt. Dat kan via onze Facebookpagina of via mail: heleen_dermul@hotmail.com of hallo@ommetoer.be.”
Zijn er nog toekomstplannen voor Wabi Sabi?
Heleen: “Dat denk ik wel, Wabi Sabi is al geëvolueerd van workshops en ateliers naar vuuravonden. We luisteren ook echt naar onze deelnemers. Zo hebben een aantal jongeren ons eens gevraagd om een weekendje te organiseren. Dat is nog niet concreet, maar zo’n zaken nemen we wel mee naar de toekomst toe.”
“In mijn hoofd zit er ook een toneelstuk rond alle thema’s. Dat is momenteel nog wild dromen en dat heeft ook nog zijn tijd nodig, maar daar is sowieso nog plaats voor voorzien.”
Laura: “In de toekomst willen we vooral het gesprek rond mentaal welzijn openen, op welke manier dan ook: toneelstukken, deelateliers, deelcirkels,...Het maakt ons niet veel uit, onze toolbox is best groot. We kijken samen naar wat er nodig is en wat de dialoog nog verder kan openen.”
“We schoolden ons onlangs in deelcirkels met de nadruk op moeilijkere momenten: een overlijden, pesterijen,...Dat er ook op die momenten een cirkel of vuuravonden ingeroepen kan worden.”
“We vinden het zo belangrijk om te bespreken wat moeilijk is, maar het is minstens even belangrijk om het te hebben over wat juist heel goed gaat. Je mag gerust ook dingen vieren: ‘yes, ik heb dat gedaan!’. Dat is voor mij ook mentale gezondheid, laat ons vieren dat er dingen goed gaan.”
De eerstvolgende vuuravond vindt plaats op vrijdagavond 8 april en draait rond het thema ‘(goed) in m'n vel’. Via deze link kan je je plekje aan het vuur bemachtigen.
Wil je op de hoogte gehouden worden van de vuuravonden van Wabi Sabi of zit je met vragen rond de verschillende sessies?
Bekijk de Facebookpagina
Of stuur Heleen en Laura een mailtje met jouw vraag: heleen_dermul@hotmail.com of hallo@ommetoer.be
Tekst: Sara Bouvry
